Gorostas, surovi hrišćanin, tiranin i prosvjetitelj koji je ostavio neizbrisivi trag na Evropu

Car Karlo Veliki umro je na današnji dan daleke 814. Na prijesto je došao 768. i vladao sve do smrti 814.

Prekrojio je kartu cijele zapadne Evrope i proširio je Franačku državu od Sjevernog mora do Italije i od Atlantika do Češke.

Papa Lav III krunisao ga je 800. za rimskog cara, što je bio čin s trajnim posljedicama po historiju Evrope. 

Ostat će upamćen kao jedan od najvećih evropskih srednjovjekovnih vladara.

Od njegove smrti prošlo je više od 1.200 godina, ali mitovi o Karlu Velikom su i dalje tu. Da li ovaj srednjovekovni vladar bio prvi pravi Evropljanin, varvarin, prosvjetitelj ili osvajač, pitanja su na koja i dalje nemamo siguran odgovor.

Ipak, zna se da je prije njega, zapadna Evropa bila samo bijela mrlja na karti svijeta, zaostala i civilizacijski i kulturno. Ali na dan njegove smrti 28. januara 814. godine u blizini Achena, u tom dijelu svijeta već je postajalo snažno carstvo u kojem su ratoborna plemena živjela zajedno, država u kojoj se razvijala privreda, s efikasnom javnom upravom i obrazovanjem.

Ko je bio čovjek koji je postigao nemoguće? Historijski izvori ne govore mnogo o njegovom privatnom životu. Zabilježen je datum njegove smrti, ali ne i kada se rodio. Pojedini historičari pretpostavljaju da je u pitanju april 748. godine. Poznato je da mu je majka bila Bertrada, kćerka jednog grofa iz Laona, a otac Pipin Mali, rođen u blizini današnjeg Pariza, koji je od 751. bio kralj franačkih plemena.

Centralna oblast kojom su vladali Karolinzi, dinastija Karla Velikog, prostirala se između Achena u današnjoj Nemačkoj, blizu granice s Holandijom, i Metza na sjeveroistoku Francuske.

Međutim, deda Karla Velikog već je ujedinio dva glavna dijela Franačkog kraljevstva i vladao velikim dijelovima današnje Francuske i Njemačke.

U toj državi je živjelo mnogo različitih naroda, od kojih je svako imao sopstvene tradicije i običaje. Kada je Karlo došao na prijesto s 20 godina, čekalo ga je puno posla - morao je da stvori jedinstveno carstvo od mnogo različitih naroda. Na tom izazovu su mnogi njegovi prethodnici polomili zube.

Karlo Veliki je zaveo red i u crkvi i u državi, stvorio efikasnu vojsku i otpočeo sistem obrazovanja. Želio je da uvede obavezno školovanje za sve, uključujući tu i žensku djecu.

Naravno, Karlo nije mogao da sprovede sve svoje ideje, ali imao je viziju koju je ostvarivao korak po korak. "Želio je da stvori jednu vrstu Božijeg carstva na zemlji", rekao je jednom jedan historičar.

Inspiraciju za to je Karlo Veliki našao u djelu "O Državi Božijoj" (De Civitate Dei) iz pera crkvenog mislioca Augustina.

"Karlo je bio visok, džinovskog stasa, krupan čovjek. Za čitavu glavu viši od većine njegovih savremenika", piše historičar Johanes Frid. Uz to, ovaj vladar nije bio blag prema svojim neprijateljima.

Vladao je 46 godina, a od toga je 44 godine proveo u ratu. Najkrvaviji je bio sukob sa saksonskim plemenima u današnjoj sjeveroistočnoj Njemačkoj koji je trajao 33 godine. Završio se pobjedom Franaka - Saksonci su bili poniženi, porobljeni i silom pokršteni.

Karlo je bio istovremeno surov i pobožan. Božić 800. godine je proslavio u Rimu, s papom Lavom, i tada proglašen za cara.

Kako ga zapravo vide Evropljani danas? Njegova država nema mnogo veze s današnjom Evropom u kojoj se poštuju različitosti i nema zvanične religije.

"Karlo je za nas važan jer je sačuvao znanje, čiji značaj prelazi granice Evrope. On je sakupio nabolje mislioce na svom dvoru, kroz njih je do nas stigla antička kultura", zaključio je jedan historičar.

Na primjer, Karlo Veliki je postavio temelje kalendara i pisma kojim se služi većina Evropljana. Čuveni font Times New Roman najviše liči na stil kojim su se pisala mala slova za vrijeme Karlove vladavine. Njegovo naslijeđe je svuda oko nas, čak i u 2016. godini.