Prva žena koja se istakla u naučnom svijetu

Marija Sklodovska-Kiri poznata je fizičarka i hemičarka poljskog porijekla, kao i prva žena koja se istakla u naučnom svijetu. U njena najveća dostignuća spadaju rad na teoriji radioaktivnosti, tehnikama razdvajanja radioaktivnih izotopa, kao i otkriće dva hemijska elementa. Ostala je jedina žena koja je dvaput dobila Nobelovu nagradu.

 
 Marija se rodila kao peto dijete u porodici nastavnika. Djeda joj je bio poznati pedagog, a otac nastavnik matematike i fizike. Takvo okruženje rano ju je zainteresovalo za nauku. Sa pet godina naučila je da čita i piše.
 
Studirala je na Sorboni, na odsjeku za fiziku i hemiju. Noću je radila, dajući privatne časove.
 
1894. godine, upoznaje Pjera Kirija, koji je tada bio na doktorskim studijama u laboratoriji Anrija Bekerela. Kada je Pjer doktorirao sljedeće godine, Marija se udala za njega.
 
Pjer ju je preporučio Mariju Bekerelu, koji joj je potom predložio doktorske studije pod njegovim mentorstvom. Predložio joj je da vrši ispitivanje zašto neki dijelovi nekih vrsta rude uranijuma znatno više zrače nego čisti uranijum. Marija je počela da razlaže rudu uranijuma na pojedinačna hemijska jedinjenja i traži jedinjenje koje izaziva veliko zračenje ove rude. Kasnije se radu priključio i Pjer.
 
Njih dvoje ovo zračenje nazvali su radioaktivnost i tada prvi put upotrebili tu riječ. Takođe su pronašli da su radioaktivni elementi bili prisutni u veoma malim količinama, jer se pomoću običnih hemijskih analiza nisu mogli otkriti.
 
Kirijevi su nabavli više tona uranijumove rude i opremili radionicu u maloj šupi. U julu 1898. izolovali su malu količinu crnog praha sa 400 puta intenzivnijom radioaktivnošću od iste količine uranijuma. Prah je sadržavao jedan novi element. Prema Marijinoj domovini, nazvali su je polonijum.
 
Godine 1903. Marija je postala prva žena u istoriji koja je dobila titulu doktora fizike – a iste godine dobila je i Nobelovu nagradu za proučavanja radioaktivnosti, zajedno sa Pjerom Kirijem i Anrijem Bekerelom.
 
Kad su dobili Nobelovu nagradu, Pjer je postao profesor na Sorboni i dobio dozvolu za otvaranje laboratorije Kiri, u kojoj je šef ispitivanja bila Marija.
 
Pjer je preminuo 1906, kada ga je pregazila konjska zaprega. Marija je nepun mjesec potom dobila katedru svog preminulog muža. Na taj način postala je prva žena profesor na Sorboni. Pet godina kasnije glasalo se o njenom primanju u Francusku akademiju nauka, ali nije primljena. Iste godine – 1911. – Mariji je dodjeljena druga Nobelova nagrada, ovaj put za otkriće dva nova elementa, polonijuma i radijuma.
 
Marija Kiri umrla je blizu Salanša, Francuska, 1934. godine od aplastične anemije, koja je skoro sigurno posljedica izlaganja radijaciji. Štetni efekti radijacije još nisu bili poznati, a ona je veliki dio svog posla obavljala bez zaštitnih sredstava. Nosila je probne cijevi s radioaktivnim izotopima u svom džepu i držala ih u fioci svog stola, a kraj uzglavlja je uvijek držala malo radijumovih soli da joj sjaje u mraku.
 
Pod ličnim nadzorom Marije Kiri vršena su i prva istraživanja u svijeta o mogućnosti izlječenja raka pomoću radioaktivnosti.