Beograd je konačno bio slobodan: Nakon osmodnevnih teških borbi Hitlerove snage poražene

Na današnji dan, 20. oktobra 1944. godine, nakon osam dana borbe, oslobođen je Beograd u Drugom svjetskom ratu. Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije i ruska Crvena armija, pobjedonosno su koračale Beogradom, nakon teških sukoba i hiljada žrtava na obje strane.

Naime, tokom operacije za oslobođenje Beograda, koja je cjelokupno trajala od 12. do 20. oktobra, život je izgubilo oko 2.950 pripadnika NOVJ i 940 vojnika Crvene Armije. Dok je na drugoj strani život izgubilo 45.000 njemačkih vojnika. Jugoslovenskim vojnim snagama komandovali su general Peko Dapčević i ruski maršala Fjodor Tolbuhin. NOVJ je brojala oko 80.000 vojnika, dok je s druge strane bilo 55.000 boraca, piše Telegraf.

Njemačka vojska je do 19. oktobra držala uporišne tačke u Beogradu – hotele Moskvu i Balkan, uključujući lijevu stranu Terazija u pravcu Kolarčeve, palatu Albanija, uključujući i Ulicu kneza Mihaila. Kontrolisali su i dio grada na potezu ka Savi: Čukaricu, Glavnu željezničku stanicu, Sava malu, Terazijsku padinu, Zeleni vijenac, Varoš kapiju, kao i Kalemegdansku tvrđavu.

Borbe oko Trga republike trajale se neprekidno od 17. do 20. oktobra, u pokušajima da se slomi otpor Nijemaca u palatama Reunion i tada najviše zgrade u Beogradu Albanije. Sovjetski tenkovi su prilikom akcija na ovom potezu odigrali značajnu ulogu. Oni su se svojski trudili da priđu palati Alabaniji iz dva pravca: s Terazija i Francuske ulice. U tim borbama uništeno je nekoliko ruskih tenkova.

U noći između 19. i 20. oktobra vođeni su najjači okršaji. Trebalo je osvojiti, odnosno osloboditi zgradu Albaniju, koja je služila neprijateljskim snagama kao jedno veliko skladište. Naime, Nijemcima je tu tokom rata bilo sjedište njemačke poluvojne građevinsko tehničke Organizacije Tot (Todt), koja je upravljala logorom na Ušću. Te noći je ova zgrada bila osvojena, što je označilo slom neprijateljskih snaga.

Tog jutra, 20. oktobra preostale njemačke snage su se užurbano povlačile preko Savskog mosta na lijevu obalu, a na njihovo sporije kretanje uticala je sovjetksa artiljerija i avijacija. Njemački inžinjeri su izvršili pripreme da tokom povlačenja, kada pređu s druge strane Save, poruše most, ali njihov plan bio je osujećen. Naime, učitelj u penziji Miladin Zarić, stanovao je u blizini mosta i Karađorđevoj ulici. S obzirom da je imao minerskog iskustva iz Balkanskih ratova, uočio je pravi trenutak, izašao na most i presjekao provodnike.

Njemačko iznenađenje odmah su iskoristili dijelovi 13. gardijske mehanizovane brigade i dijelovi 814. i 211. streljačkog puka Crvene armije, Prva lička i 13. proleterska brigada, prebacili se preko mosta i, uz podršku artiljerije s Kalemegdana, formirali mostobran na lijevoj obali Save. U toku prebacivanja Nijemci su pokušali nekoliko samoubilačkih napada na most, ali bez uspjeha.

Dvadesetog oktobra, nakon osmodnevnih teških borbi, Beograd je bio konačno slobodan. Hiljade građana izašlo je na ulice da bi oduševljeno pozdravilo oslobodioce, jedinice Crvene armije i NOVJ, koji su održali svečani defile na Terazijama ispred hotela Balkan i Moskve.