AKO STE STALNO PROMUKLI I UMORNI, TO MOGU BITI SIMPTOMI OZBILJNE BOLESTI: Prepoznajte čest oblik karcinoma
U Srbiji se godišnje dijagnostikuje između 400 i 500 slučajeva kancera grkljana. Evo kako da na vrijeme prepoznate simptome najčešćeg malignog tumora glave i vrata.
Rak grla je maligno oboljenje koje zahvata grkljan (larinks), rjeđe ždrijelo (farinks) i krajnike, a najčešće počinje zahvatajući pljosnate ćelije sluzokože koja oblaže površinski sloj grla.
Prema mjestu nastanka, kancer grkljana može biti:
Supraglotisni - iznad glasnih žica
Glotisni - u nivou glasnih žica (najčešći među tumorima grkljana, oko 60% slučajeva)
Subglotisni - ispod nivoa glasnih žica
Simptomi
Glotisni karcinom (rak glasnih žica) manifestuje se konstantnom promuklošću, što olakšava otkrivanje u ranom stadijumu. Kod subglotisnih i supraglotisnih karcinoma simptomi se u najvećem broju slučajeva javljaju kasno, kad se rak već proširio i zahvatio lokalne limfne čvorove, tako da je prognoza u tim slučajevima mnogo neizvjesnija.
Simptomi raka grla mogu da uključuju:
Kašalj
Promjene u boji glasa (uključujući i promuklost, ili nerazgovetan govor)
Otežano gutanje
Otežano disanje
Bol u uhu
Izrasline na vratu (koje se u nekim slučajevima mogu uočiti i spolja)
Ranice koje ne prolaze
Sukrvičasti ispljuvak
Bol u grlu bez očiglednog uzroka
Gubitak apetita, gubitak težine
Opštu slabost
Kada treba da se obratite ljekaru
Ukoliko osjećate neki od navedenih simptoma duže od dvije ili tri nedjelje, obratite se ljekaru. Pošto je većina navedenih simptoma nespecifična, vaš ljekar će najverovatnije prvo isključiti češće uzroke tih simptoma.
Faktori rizika
Rak grla javlja se kad ćelije koje čine tkivo pomenutih organa mutiraju. Te mutacije zatim dovode do abnormalnog i nekontrolisanog rasta ćelija, koje se "gomilaju" formirajući tkivo tumora.
Nije definitivno utvrđeno zbog čega se to dešava, ali medicina je identifikovala faktore koji povećavaju rizik od nastanka kancera grla:
Korišćenje duhana i duhanskih proizvoda (uključujući pušenje i žvakanje duana)
Prekomjerna konzumacija alkohola
Virusne infekcije, uključujući i infekciju humanim papiloma virusom (HPV) i Epštajn-Bar virusom (izaziva mononukleozu)
Ishrana u kojoj voće i povrće nisu zastupljeni u dovoljnoj količini
Gastroezofagalna refluksna bolest (GERD; gorušica koja traje godinama)
Izloženost toksičnim materijama (azbest, formaldehid…)
Karcinom glave i vrata (bilo koje vrste) u porodičnoj ili ličnoj anamnezi
Muški pol
Starija životna dob (gotovo tri četvrtine slučajeva registruje se kod osoba starijih od 60 godina; rijetko se dijagnostikuje kod mlađih od 40 godina)
Kako se postavlja dijagnoza
Ljekar prvo uzima anamnezu, ispitaće vas o tegobama koje osjećate, životnim navikama i simptomima koje ste primjetili, zato je važno da pokušate da na pitanja odgovorite što je moguće preciznije. Biće vam urađene i laboratorijske analize krvi.
Sledi otorinolaringološki pregled, a ukoliko ljekar smatra da je potrebno, uputiće vas na laringoskopiju, endoskopski pregled koji se obavlja u opštoj anesteziji u bolničkim uslovima.
Tokom laringoskopije, ljekar će moći da vidi sumnjivo tkivo, ali i da uzme isječak koji će zatim biti poslat na patohistološku analizu, zahvaljujući kojoj će biti moguće postaviti definitivnu dijagnozu.
Ukoliko ljekar proceni da je potrebno, biće urađena i dodatna dijagnostika (CT skener, magnetna rezonanca, ultrazvučni pregled), da bi se utvrdilo da li se karcinom proširio i na susjedna tkiva ili organe.
Liječenje karcinoma grkljana
U zavisnosti od tipa karcinoma i toga da li se i koliko proširio na okolna tkiva, i opšteg zdravstvenog stanja pacijenta, tim ljekara donosi odluku o liječenju koje može uključivati:
operativno liječenje
hemoterapija
terapiju zračenjem
Prevencija
Rizik od raka grla možete smanjiti ako...
… prestanete pušite ili da ne počinjete da pušite ako ste nepušač. Ukoliko ne možete sami da ostavite cigarete, potražite pomoć.
… alkohol konzumirate samo povremeno i u umjerenim količinama. Za zdrave ljude, umjerena količina znači "do jednog pića dnevno za žene" i "do dva pića dnevno za muškarce". Ali, svakako je zdravije da ne pijete uopšte. Naročito ne svakodnevno, pa makar to bilo i "umjereno".
… se hranite zdravo i unosite dovoljno svježeg voća i povrća. Vitamini i antioksidanti kojima obiluju voće i povrće snižavaju rizik od različitih tipova kancera, između ostalog i od raka grla.
… zaštitite se od HPV infekcije. Koristite zaštitu svaki put kad imate seksualne odnose i redovno kontrolišite svoje zdravlje.