Brojna kršenja izbornih propisa prije početka izborne kampanje

Koalicija „Pod lupom“ zabilježila je brojna kršenja izbornih propisa i pravila tokom posmatranja predizbornog perioda u Bosni i Hercegovini. Zbog svega je upućen i apel Centralnoj izbornoj komisiji BiH i istražnim organima da pokrenu postupke i sankcionišu počinitelje.

Dugoročni posmatrači Koalicije ''Pod lupom'' od 18. jula vrše monitoring predizbornog perioda putem sedam regionalnih kancelarija širom BiH i 41 dugoročnog posmatrača na terenu. Prvi preliminarni izvještaj posmatranja predizbornog perioda u BiH temelji se na analizi 950 izvještaja sa terena.

Politički subjekti

Najčešći slučajevi kršenja izbornih propisa i pravila prije početka izborne kampanje od strane političkih subjekata odnose se na vršenje pritisaka na birače, kupovinu glasova, trgovinu mjestima u biračkim odborima, zloupotrebu javnih resursa, plaćeno javno oglašavanje, organizovanje raznih vidova proslava i druženja s građanima pod okriljem redovnih političkih aktivnosti.

Vršenje pritiska na birače i kupovinu glasova Koalicija ''Pod lupom'' je zabilježila u 4 opštine (Busovača, Šekovići, Sokolac i Velika Kladuša). Pritisci na birače i kupovina glasova predstavljaju najozbiljnije oblike kršenja izbornih pravila i krivično su djelo prema krivičnom zakonodavstvu BiH sa predviđenim sankcijama do čak 5 godina zatvora.

Trgovina mjestima u biračkim odborima zabilježena je u 11 opština u BiH (Foča FBiH, Han Pijesak, Istočno Novo Sarajevo, Kiseljak, Kotor Varoš, Mrkonjić Grad, Rogatica, Sokolac, Srbac, Teslić i Travnik).

"Podsjećamo da Izborni zakon BiH izričito zabranjuje ovakvu praksu kroz odredbu da jedan politički subjekt ne može imati više od jednog predstavnika u biračkom odboru. Upozoravali smo na ovaj problem, ponudili prijedlog rješenja u formi amandmana u parlamentarnu proceduru, međutim amandman nije podržan od strane delegata i poslanika", rekao je direktor projekta Koalicije ''Pod lupom'' Dario Jovanović.

U skoro svim opštinama primijećena je zloupotreba javnih resursa u vremenu prije zvaničnog početka izborne kampanje koja se ogleda u značajnom intenziviranju infrastrukturnih radova (rekonstrukcija saobraćajnica i ulica, lokalnih puteva, stanogradnja, rekonstrukcija stambenih i drugih objekata) u jedinicama lokalne samouprave i kroz korištenje službenih i javnih prostorija u svrhe kampanje.

,,Jedan od ključnih preduslova za održavanje slobodnih i poštenih izbora jeste jednaka „startna pozicija“ svih kandidata na izborima, što se kroz zloupotrebu javnih resursa u svrhe kampanje, najčešće od strane onih kandidata koji u izbornu utrku ulaze sa pozicije vlasti, bitno narušava'', istakao je Jovanović.

Iako Izbornim zakonom BiH nije dozvoljena promocija političkim subjektima unutar ili na zgradama u kojima su smješteni organi vlasti na svim nivoima, u 11 opština politički subjekti koristili su opštinske/gradske i druge javne prostorije u svrhe promocije.

Koalicija je zabilježila i različite aktivnosti političkih subjekata koje se mogu protumačiti kao izborna kampanja u 41 opštini/gradu. Najčešće se radi se o oglašavanju na društvenim mrežama, organizovanju proslava za birače, javnim tribinama, uređivanju javnih površina, dijeljenju letaka i sl.

Ocijenjen je i rad Centralne izborne komisije BiH (CIK), a nisu zabilježene nepravilnosti u radu niti kršenja zakonskih odredbi i propisa. Međutim, iz Koalicije navode da ,,u velikom broju slučajeva nedostaje konkretna reakcija CIK BiH na uočene probleme, nedostatke i nepravilnosti u izbornom procesu, posebno u dijelu koji se odnosi na sankcionisanje prekršioca'', rekao je Jovanović.

Dodao je da CIK takođe rijetko reaguje po službenoj dužnosti, a izostaju i adekvatne sankcije od strane CIK-a za teža kršenja izbornog procesa, pogotovo kada su u pitanju navodi o trgovini mjestima u biračkim odborima.

Izražene sumnje ili prigovori vezani za ažurnost biračkog spiska zabilježeni su u 17 opština, sa informacijama da se u pojedinim opštinama na biračkom spisku nalaze i umrle osobe.

,,Ovo je posebno važno jer se u javnosti aktualizirao problem ažurnosti biračkih spiskova, sa informacijama da se u pojedinim opštinama na biračkom spisku nalaze i umrle osobe.S obzirom da u BiH imamo pasivnu registraciju birača kroz Centralni registar građana veoma je važno ispitati ove navode i otkloniti sve sumnje u ažurnost biračkih spiskova po opštinama“, naglasio je projektni koordinator Koalicije ''Pod lupom'' Mersad Avdić.