"Poljska je sada glavni igrač": Nijedan grad na svijetu nema to što danas ima Varšava

Poljska proglasila punu operativnu spremnost sistema Patriot: “Historijski trenutak i jasan signal Moskvi”

Sedam godina nakon kupovine, kojoj su prethodile višegodišnje pregovore sa Sjedinjenim Američkim Državama, Poljska je objavila da je njen protivvazdušni i protivraketni sistem Patriot dostigao punu operativnu spremnost.

To znači da je sistem sada sposoban da samostalno presreće rakete, avione i dronove, čime je završena prva faza programa “Visla”, temeljnog projekta izgradnje poljskog sistema srednjeg dometa protivvazdušne odbrane.

“Ovo je historijski trenutak i primjer snažnog poljsko-američkog savezništva, zajedničkog ulaganja u sigurnost i odbranu, te zaštitu istočnog krila NATO-a”, izjavio je ministar odbrane Vladislav Kosinjak Kamiš na ceremoniji u vojnoj bazi Sochaczew-Bielice.

“Poljska je sada glavni igrač”

Poljska je posljednjih mjeseci izložena učestalim ruskim provokacijama, uključujući upade dronova i izviđačkih letjelica u svoj zračni prostor. Posljednji incident dogodio se na Božićno jutro, kada je Varšava poslala borbene avione da presretnu ruski avion koji se približio teritoriji zemlje iznad Baltičkog mora.

Kosinjak Kamiš potvrdio je da 37. raketna protivvazdušna eskadrila sada raspolaže sa dvije potpuno operativne jedinice sistema Patriot i ukupno 16 lansera, dok se dodatnih 48 lansera očekuje između 2027. i 2029. godine.

Američki ambasador u Poljskoj Tomas Rouz nazvao je Varšavu “prvim gradom na svijetu u potpunosti zaštićenim integrisanim komandnim sistemom protivvazdušne odbrane”.

“Danas je Poljska napravila korak koji vidi cijeli svijet — i prijatelji i neprijatelji. Poljska je sada glavni igrač. Niko se više neće poigravati s Poljskom, a ako pokuša, to će biti glupa odluka”, poručio je Rouz.

Srce sistema: Patriot, LTAMDS i IBCS

Program Visla zasniva se na američkim raketnim sistemima MIM-104 Patriot, savremenim radarima LTAMDS koji pokrivaju 360 stepeni i mreži IBCS – integrisanom komandnom sistemu borbene odbrane.

Program je podijeljen u dvije faze. U prvoj fazi Poljska je kupila dvije baterije Patriota, dok druga faza predviđa nabavku još šest. Cilj je uspostavljanje višeslojnog sistema PVO, kompatibilnog sa NATO standardima i dometa većeg od 100 kilometara.

Sistem Patriot, koji je u operativnoj upotrebi već više od 40 godina, omogućava borbu protiv aviona, helikoptera, ali i krstarećih i balističkih projektila. Proizvođač RTX nudi rakete PAC-2 GEM-T s dometom od oko 160 kilometara, dok Poljska koristi naprednije PAC-3 MSE rakete koncerna Lockheed Martin, kupljene 2018. u ugovoru vrijednom 4,75 milijardi dolara.

Projektil PAC-3 MSE teži 321 kilogram, dugačak je 5,2 metra i razvija brzinu veću od 6.000 km/h. Opremljen je radarom milimetarskog talasa koji omogućava precizno navođenje i uništavanje cilja direktnim pogotkom.

“Mozak” odbrane – IBCS

Poljska vojska odabrala je konfiguraciju u kojoj svaka baterija ima četiri lansera M903. Prve dvije baterije opremljene su radarima AN/MPQ-65, dok će sljedeće imati napredne LTAMDS radare sa tri AESA antene koje omogućavaju praćenje manjih i bržih ciljeva.

Ključni element sistema je IBCS, komandni sistem kompanije Northrop Grumman, koji omogućava povezivanje svih radara i sistema odbrane – ne samo Patriota, već i Nareva i Pilice+, kratkog i vrlo kratkog dometa. Zahvaljujući tome, IBCS je nazvan “mozgom poljske protivvazdušne odbrane”.

Poljska planira i kupovinu jeftinijih projektila koji bi se proizvodili u domaćim tvornicama uz učešće poljske odbrambene industrije, čime bi dodatno povećala autonomiju i kapacitete.

“Nevidljivi štit” i ulaganja u budućnost

Uz Patriote, Poljska razvija i sistem Stratus, zasnovan na elektromagnetnim impulsima koji onesposobljavaju dronove bez fizičkog uništavanja. Projekat razvijen na Tehnološkom univerzitetu u Gdanjsku testiran je uspješno, ali još nije u operativnoj upotrebi.

Poljska je danas država s najvećim izdvajanjima za odbranu u NATO-u u odnosu na BDP – 4,12 posto u 2024, dok su izdvajanja u 2025. povećana na 4,7 posto.

Time Varšava ne samo da jača vlastitu sigurnost, već i poziciju ključnog oslonca odbrane istočnog krila Alijanse.