SAD planira uzgojiti milione muha i baciti ih iz aviona. Evo zašto

Borba protiv mesožderskih muha: SAD planira masovno raspršivanje sterilnih insekata radi zaštite stoke

Stotine miliona muha koje se izbacuju iz aviona možda zvuče kao scena iz horor filma, ali stručnjaci ističu da bi upravo ta neobična metoda mogla predstavljati najbolju odbranu američke stočarske industrije od širenja opasnog parazita – vijugavih glista Novog svijeta, koje napadaju toplo­krvne životinje i doslovno ih jedu žive.

Ove larve, poznate po tome što se gnijezde u ranama živih životinja, ponovo su se pojavile u Srednjoj Americi početkom 2023. godine, i to u zemljama koje nisu zabilježile infekcije više od 20 godina – Panami, Kostariki, Nikaragvi, Hondurasu, Gvatemali, Belizeu i Salvadoru.

U novembru prošle godine zabilježeni su slučajevi i na jugu Meksika, što je izazvalo paniku među američkim zvaničnicima. Kao mjera predostrožnosti, privremeno su zatvorene luke za trgovinu stokom, konjima i bizonima uz jugozapadnu granicu Sjedinjenih Američkih Država.

Stara strategija – nova prijetnja

Slična invazija suzbijena je ranije tokom 1960-ih i 1970-ih, kada su SAD pomoću steriliziranih mužjaka muha uspjeli potpuno istisnuti ovu štetočinu. Ova metoda – poznata kao „borba muha protiv muha“ – podrazumijeva uzgoj sterilnih mužjaka koji se iz aviona raspršuju u prirodu. Kad se pare s divljim ženkama, one polažu neoplođena jaja, što postepeno dovodi do gašenja cijele populacije.

Danas, jedini pogon za sterilizaciju ovih insekata nalazi se u Panami, a procjene govore da bi bilo potrebno stotine miliona sterilnih muha da se zaustavi širenje epidemije.

U pismu od 17. juna, 80 američkih kongresmena upozorilo je na hitnost situacije, nakon čega je Ministarstvo poljoprivrede SAD-a najavilo otvaranje nove „tvornice muha“ u blizini granice Teksasa i Meksika. No, riječ je o logistički i finansijski zahtjevnom procesu.

Šta su vijugave gliste Novog svijeta?

Ove parazitske ličinke potiču od muhe Cochliomyia hominivorax, poznate po metalno plavoj boji i specifičnom zujanju. Za razliku od običnih muha koje se hrane raspadnutim tkivom, vijugave gliste napadaju žive domaćine – najčešće stoku poput krava i konja, ali mogu inficirati i kućne ljubimce, pa čak i ljude.

„Nakon parenja, ženka polaže 200–300 jaja direktno u otvorenu ranu životinje. Nakon samo 12–24 sata, izlegnu se larve koje počinju jesti živo tkivo, šireći ranu i uzrokujući ozbiljne infekcije“, pojašnjava dr. Phillip Kaufman s Teksaškog univerziteta A&M.

Zaražena životinja može uginuti za samo jednu do dvije sedmice, ako se ne liječi. Do sada je zabilježeno preko 35.000 slučajeva, a 83% su krave, prema podacima Panamsko-američke komisije za borbu protiv ovih parazita (COPEG).

Liječenje uključuje mehaničko čišćenje rana, antiseptike i redovnu njegu, no infekcija se brzo širi, što stočarima predstavlja ogromnu ekonomsku prijetnju.

Sterilizacija i raspršivanje – kako funkcioniše?

U kontrolisanim pogonima, ličinke se izlažu gama zračenju koje ne oštećuje zdravlje ljudi ili životinja, ali sterilizira mužjake. Pošto se ženke pare samo jednom tokom svog kratkog životnog vijeka od 20 dana, efekti sterilnih mužjaka dovode do gašenja populacije kroz nekoliko mjeseci.

Sterilne muhe se čuvaju u hladnim spremnicima, a zatim raspršuju iz aviona iznad slabo naseljenih ruralnih područja – bez opasnosti za gradska naselja.

Ogromna cijena, ali i veliki ulog

Postrojenje u Panami trenutno proizvodi oko 100 miliona steriliziranih muha sedmično, koje se raspršuju po cijeloj Srednjoj Americi.

Nova američka "tvornica muha" bi trebala biti smještena u zračnoj bazi Moore u Teksasu, a njena vrijednost procijenjena je na 8,5 miliona dolara, dok bi glavni proizvodni pogon mogao koštati oko 300 miliona dolara.

Pored toga, Ministarstvo poljoprivrede SAD-a planira obnoviti stari centar za sterilizaciju muha u Meksiku do kraja 2025. godine, čija je vrijednost procijenjena na dodatnih 21 milion dolara.

„Kada uporedite 300 miliona dolara s ekonomskim gubitkom od preko 10 milijardi dolara koje bi ovakva epidemija mogla izazvati, jasno je zašto se isplati investirati“, poručio je Stephen Diebel, stočar i potpredsjednik Udruženja uzgajivača stoke Teksasa.

Samo dan nakon objave iz 18. juna, američke vlasti su najavile ponovno otvaranje luka za trgovinu stokom u Arizoni, Teksasu i Novom Meksiku, navodeći „značajan napredak“ u suzbijanju širenja ovih opasnih parazita.