Genocide Watch izdao upozorenje za BiH uoči presude Dodiku

Građani Bosne i Hercegovine danas očekuju presudu u slučaju protiv predsjednika bh. entiteta Republike Srpske (RS) Milorada Dodika, a napeta situacija u zemlji navela je organizaciju Genocide Watch da izda upozorenje. Ova organizacija, koja ima za cilj da “predvidi, spriječi, zaustavi i kazni genocid i druge oblike masovnih ubistava”, koristi prediktivne modele kao što je “Deset faza genocida” dr. Gregoryja Stantona. Prema tom modelu, BiH se trenutno nalazi na fazi 6: Polarizacija i fazi 7: Priprema, što ukazuje na mogući etnički sukob nakon Dodikove presude.

Dana 26. februara 2025. godine, Sud Bosne i Hercegovine donijet će presudu u suđenju predsjedniku Republike Srpske Miloradu Dodiku i bivšem vršiocu dužnosti direktora Službenog glasnika Republike Srpske, Milošu Lukiću.

U objavi se navodi da je Dodikova “secesionistička i anti-zapadna retorika, poput poziva na “ujedinjenje” Srba u Bosni sa susjednom Srbijom” navela bivšeg američkog državnog sekretara Antonyja Blinkena da ga označi kao lidera na autoritarnom putu sličnom Putinu. Ističe se da je Dodik “strastveni negator genocida u Srebrenici”.

Zatim slijedi objašnjenje i kontekst slučaja koji se na sudu vodi protiv Dodika, te da je on već najavio da neće prisustvovati izricanju presude, niti je poštovati.

Navodi se da su prijetnje secesijom bh. entiteta Republike Srpske od Bosne i Hercegovine uobičajene kod Dodika i njegovih zvaničnika, ali da nikada nisu sprovedene u djelo.

“Međutim, Dodikova predstojeća presuda, mogućnost zatvora i smjena s funkcije čine prijetnje njegovih saveznika o “brzom odgovoru” na presudu sve vjerovatnijima”, ističe se.

Dalje se navodi da su, dana 17. februara 2025. godine, zvaničnici Republike Srpske izdali saopštenje u kojem su naveli da će, “kao odgovor na svaku presudu Suda Bosne i Hercegovine, svi srpski predstavnici… kao i svi [srpski] zaposlenici… povući se iz zajedničkih institucija [Bosne i Hercegovine] i prestati s radom”. Također su izjavili: “Presuda neće biti protiv Dodika, već protiv Republike Srpske”.

Dodik je dobio političku podršku od drugih autoritarnih lidera. Mađarski premijer Viktor Orban izjavio je: “Politički napadi na Dodika moraju odmah prestati i on mora prestati biti kažnjavan”. Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić izrazio je nadu da će Sud “donijeti mudre odluke kako bi spriječio dalju destabilizaciju Bosne”.

Na posljednjem danu suđenja, Dodik je uputio zlokobnu poruku sutkinji: “Vaša presuda će odrediti budućnost Bosne”. Također je rekao da “nikome ne prijeti”, ali da je “spreman ići do kraja”.

Prema Genocide Watch-u, BiH se trenutno nalazi na fazi 6: Polarizacija i fazi 7: Priprema, što ukazuje na mogući etnički sukob nakon Dodikove presude.

Ova organizacija je izdala niz preporuka:

– Sud Bosne i Hercegovine treba donijeti presudu koja neće biti pod uticajem prijetnji zvaničnika Republike Srpske.

– Presuda mora biti zasnovana isključivo na dokazima iznesenim tokom suđenja i mora poštovati vladavinu prava.

– SAD i EU trebaju uvesti nove sankcije Dodiku i zvaničnicima Republike Srpske zbog podrivanja i kršenja Dejtonskog mirovnog sporazuma.

– NATO treba nadzirati potencijalno etničko nasilje u Bosni i pružiti punu podršku bh. vladi.

Genocide Watch navodi da tretira djelo genocida kako je definirano u Konvenciji o genocidu: “namjerno uništavanje, u cijelosti ili djelimično, nacionalne, etničke, rasne ili vjerske grupe, kao takve”.

Genocide Watch je koordinirajuća organizacija Saveza protiv genocida (AAG), međunarodne koalicije organizacija. AAG ima za cilj da obrazuje širu javnost i kreatore politike o uzrocima, procesima i znakovima upozorenja genocida; stvoriti institucije i političku volju za sprječavanje i zaustavljanje genocida; i da se počinioci genocida privedu pravdi.