Efikasna pomoć prijevremeno rođenim bebama već od prvog dana

U Srbiji se prijevremeno rodi svako jedanaesto novorođenče, što godišnje čini oko 4000 prijevremeno rođenih beba.

 Iako je sa razvojem medicine značajno  povećana stopa preživljavanja i smanjeno oboljevanje beba rođenih prije termina, uz prijevremeno rođenje i dalje postoji  rizik za pojavu  teških bolesti, ali i kašnjenja u razvoju djeteta.

Šta podrazumijeva prijevremeno rođenje?

Trudnoća traje 40 nedjelja, a  svaki porođaj prije navršene 37. nedjelje se smatra prijevremenim. Najveći broj prijevremeno rođenih beba  se rađa između 34. i 37. nedjelje trudnoće. Bebe rođene između 28. i 32. nedjelje trudnoće su veoma nezrele, a rođene prije 28. nedelje trudnoće su ekstremno nezrele. Prijevremeno rođena djeca su manje tjelesne mase od novorođenčadi rođene na vrijeme. U načelu što je novorođenče nezrelije i njegova tjelesna masa je manja, pa tako postoje novorođenčad male (manje od 2,5 kg), veoma male (manje od 1,5 kg) ili ekstremno male (manje od 1 kg) tjelesne mase. Ekstremno nezrele bebe i bebe porođajne težine ispod 1,5 kg imaju značajno veći rizik za razvoj nekih teških bolesti  i razvojne probleme.

Osnovna karakteristika prijevremeno rođene djece je opšta nezrelost organa. 

Posljedica nezrelosti sistema za regulaciju tjelesne temperature je velika mogućnost za podhlađivanje te ih je neophodno zagrijavati. Zbog toga se ove bebe nalaze u inkubatoru. Inkubator pored toga  predstavlja izolovanu sredinu i  štiti od mogućih infekcija, kojima su, zbog nezrelog imunološkog sistema, ove bebe više izložene.

Sistem organa za varenje prijevremeno rođene djece je  također nezreo i podložniji oboljevanju. U jedinicama intenzivne njege velika izloženost antibioticima,  davanje šećera, bjelančevina i masti kroz venu i boravak u inkubatoru ometaju proces naseljavanja crijeva „dobrim“ bakterijama. Jedno od  najtežih, a ujedno i najčeših bolesti sistema organa za varenje prijevremeno rođenih beba je oboljenje koje se naziva nekrotični enterokolit (Enterocolitis necroticans - skraćeno NEC). NEC predstavlja  izumiranje (nekrozu) crijevne sluzokože i predstavlja životno ugrožavajuće stanje.Tačan uzrok nastanka se ne zna, ali faktori koji doprinose povećanom riziku su:  smanjena otpornost organizma, narušena odbrambena crijevna barijera, izostanak ishrane majčinim mlijekom (ishrana mliječnim formulama) i infekcije. NEC se javlja kod oko 10% prijevremeno rođene djece telesne mase manje od 1,5 kg. Obično se javlja između 7. i 14. dana života.  

Primjena probiotika kod prijevremeno rođene djece smanjuje rizik  za razvoj NEC-a.

Da li prijevremeno rođenim beba mogu da se daju probiotici?

Sve bakterije koje naseljavaju crijeva, nazivaju se crijevna mikrobiota. Crijevna mikrobiota prijevremeno rođene djece i djece rođene na vrijeme se razlikuje. 

Naseljavanje crijeva crijevnim bakterijama kod prijevremeno rođene djece započinje u bolničkoj sredini, gdje se nalaze bakterije otporne na mnoge antibiotike. U jedinicama intenzivne njege upotrebe antibiotika širokog spektra doprinosi smanjenju ukupnog broja crijevnih bakterija, omogućavajući naseljavanje crijeva samo bakterijama otpornim na dezinfekciona sredstva i antibiotike iz bolničke sredine, a to su uglavnom patogene bakterije. Zbog toga prijevremeno rođena djeca imaju manju raznolikost i veći procenat potencijalno štetnih  bakterija u crijevima. Poremećaj u sastavu mikrobiote  se naziva crijevna disbioza. Disbioza u načelu podrazumjeva smanjen broj korisnih, a povećan broj štetnih mikroorganizama u crijevima. Već je rečeno da crijevna disbioza u najtežim slučajevima, uz ostale nepovoljne faktore, može dovesti do NEC-a.  Dokazano je, međutim, da je crijevna disbioza u najranijem djetinjstvu vrlo vjerovatno povezana i sa drugim hroničnim bolestima koje se javljaju u kasnijem dječijem uzrastu, ali i odraslom dobu. Alergije, astma, hronične bolesti crijeva, pa čak i šećerna bolest i gojaznost u odraslom dobu se povezuju sa crijevnom disbiozom u najranijem uzrastu.
Formiranje crijevne mikrobiote  traje do treće godine života.  Dakle, prvih 1000 dana života je presudno za formiranje „dobre“ crijevne flore.