Francusko-njemački “non-paper” uzdrmao regiju: Šta znači za BiH, a šta za Srbiju?
Francuska i Njemačka pokrenule su inicijativu kroz zajednički “non-paper” koji upozorava na ozbiljnu ustavnu krizu u Bosni i Hercegovini i donosi potencijalne mjere protiv Republike Srpske zbog narušavanja ustavnog poretka zemlje.
Dokument, datiran na 12. maj 2025., poziva Evropsku uniju da obustavi finansijske projekte koji koriste entitetu RS, uvede ciljane sankcije pojedincima, te razmotri prekid komunikacije sa zvaničnicima iz ovog entiteta. Izričito se osuđuju koraci koje je poduzeo predsjednik RS Milorad Dodik, posebno nakon presude Suda BiH kojom je osuđen na godinu zatvora i šest godina političke diskvalifikacije.
Dokument ističe da je RS usvojila zakone koji direktno podrivaju institucije BiH, uključujući nacrt novog ustava entiteta i zakon kojim se zabranjuje primjena državnih zakona i djelovanje institucija poput SIPA-e i VSTV-a na teritoriji RS.
Utjecaj na Srbiju
Prema nezavisnom njemačkom profesoru Franzu-Lotharu Altmannu, Beograd se nalazi u nezahvalnoj situaciji. S jedne strane, postoji ideološka bliskost s Dodikom kroz koncept “srpskog sveta”, dok s druge strane Srbija mora ostati privržena Dejtonskom sporazumu kako ne bi ugrozila vlastitu evropsku perspektivu.
Altmann upozorava da bi dodatno podržavanje Dodika moglo zatvoriti vrata EU za Srbiju, ali i otvoriti prostor Dodiku kao potencijalnoj političkoj prijetnji predsjedniku Aleksandru Vučiću. “Beograd mora biti izuzetno oprezan”, naglašava on.
Reakcije iz BiH i Srbije
Milorad Dodik je dokument ocijenio kao “još jedan promašeni i avanturistički pokušaj”, dok su provladini mediji u Srbiji “non-paper” proglasili antisrpskim. Ipak, predsjednik Vučić nije javno komentarisao sadržaj, ali je poručio na društvenim mrežama da će Srbija “uvijek biti uz Republiku Srpsku”.
Evropska komisija je najavila i razvoj zvanične aplikacije za verifikaciju starosne dobi, koja bi mogla pomoći u regulaciji online sadržaja – što je dodatna dimenzija digitalnog nadzora koji se uvodi u kontekstu ove i sličnih kriza.
