Zbog loše demografije Fond PIO nije održiv?
Doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje su u 2016. godini najveći u istoriji RS, jer su sa 320 miliona maraka u 2005. godini porasli na 753 miliona u 2015. godini, saopšteno nam je iz Ministarstva finansija RS. Kako su istakli, kada se izanaliziraju svi naplaćeni doprinosi u prvih šest mjeseci od 2005. do 2016. godine, vidljivo je da su u prvom polugođu 2016. naplaćeno 653 miliona maraka, dok su godinu dana ranije naplaćena 643 miliona. Ako se iz tih podataka izuzmu samo doprinosi penzijsko-invalidskog osiguranja, vidi se da je u prvih šest mjeseci ove godine naplaćeno 366 miliona maraka, dok su u istom periodu lani naplaćena 362 miliona
Međutim, uprkos solidnim rezultatima u naplati doprinosa, stručnjaci su mišljenja da je Fond penzijsko-invalidskog osiguranja u sadašnjoj formi dugoročno neodrživ, ako se u najkraćem mogućem roku ne započnu strukturalne reforme. Ljubo Lepir, ekspert za pitanja penzijske i socijalne zaštite i profesor na Fakultetu političkih nauka u Banjaluci, ističe da je potrebno da se RS odluči na model finansiranja penzijskog sistema koji mora uzeti u obzir sve lošiju demografsku sliku, odnosno starenje populacije, što će neminovno predstavljati dodatni pritisak na Fond, bez obzira na dinamiku naplate doprinosa. On ističe da bi trebalo razmisliti o uvođenju višestepenog sistema penzijskog osiguranja, po kojem bi dio sredstava za penzije išao iz naplata doprinosa, dok bi dio bio pokriven dodatnim vidovima osiguranja. O stanju PIO RS juče se raspravljalo u Narodnoj skupštini RS u sklopu tačke o konsolidovanom izvršenju budžeta u prvih šest mjeseci.
Dragan Čavić, poslanik NDP-a, ističe da je stanje u PIO alarmantno i da je u prvih šest mjeseci naplaćeno šest odsto doprinosa manje u odnosu na protekli period. On je istakao da je kroz doprinose naplaćeno 366 miliona maraka, a da su rashodi za penzije iznosili 493 miliona, te da je ostatak pokriven zaduženjima. On tvrdi da je realno očekivati da do kraja godine ukupni deficit u budžetu za penzije bude 400 miliona maraka. U Ministarstvu finansija, pak, ističu da ovi podaci ne predstavljaju kompletnu sliku jer se u drugoj polovini godine uvijek budžeti bolje pune, te očekuju i da će se minus od šest odsto ispeglati kroz dodatne prihode.
Zoran Tegeltija, ministar finansija RS, je rekao da je budžet RS doživio šok u januaru nakon što se započelo s isplatom penzija iz budžeta, ali da je to bilo planirano, i da je taj šok u prva tri mjeseca godine potpuno amortizovan. Naime, kako je on pojasnio, budžet RS je prvo morao da vrati 40 miliona maraka kratkoročnog zaduženja PIO-a kod komercijalnih banaka na mjesečnom nivou. "Više ne postoji niti jedna jedina marka kratkoročnih obaveza ni prema kojoj poslovnoj banci. Javni dug PIO je sada dio ukupnog javnog duga RS, samo se sad on više ne iskazuje kroz Fond PIO nego kroz RS", rekao je on.
Milanko Mihajlica, poslanik SRS-a, je istakao da će se katastrofalno stanje u Fondu PIO preliti na leđa penzionera i boraca, i to pod pritiskom Međunarodnog monetarnog fonda. Tegeltija je, pak, istakao da su sve obaveze RS navedene u pismu namjere sa MMF-om, da je taj dokument transparentan i dostupan javnosti i da u njemu nije navedeno ništa što već nije bilo planirano u sklopu Ekonomske politike RS, koju je usvojila NS RS.
Budžetu RS mišljenje s rezervom
Glavna služba za reviziju javnog sektora RS dala je mišljenje s rezervom o konsolidovanom godišnjem izvještaju za korisnike budžeta RS za 2015. godinu, jer obaveze iz ranijih godina u iznosu od najmanje 78,5 miliona KM, a koje su izmirivane u 2015. godini, nisu prikazane i planirane u izvještaju o izvršenju budžeta. Glavni revizor RS Duško Šnjegota istakao je da obaveze, koje su nastale u nekim ranijim godinama, ne mogu biti izmirivane u narednim godinama, a da ne bude prikazano na neki drugačiji način u odnosu na redovno stanje. "Neizmirene obaveze iz ranijeg perioda nisu planirane na poziciji izdaci za otplatu neizmirenih obaveza iz ranijih godina, što nije u skladu sa Zakonom o budžetskom sistemu Republike Srpske", pojasnio je Šnjegota, obrazlažući navedeni izvještaj u Narodnoj skupštini RS.