Svi ga znate kao Šicera, ali on je stvarno postojao: Nemilosrdno je ubijao partizane, a sada...
Srbija ako želi da bude članica Evropske unije mora da osudi i zločine komunističkog režima! Naša zemlja će morati da uvede i Dan žrtava komunizma poslije Drugog svetskog rata, kao što su to uradile Hrvatska, Slovenija, Bugarska, Rumunija, Mađarska. To je jedan od razloga zbog čega je Ministarstvo pravde otvorilo knjigu za žrtve od komunističkog režima poslije 12. septembra 1944. godina. Ipak u moru ljudi koji su stradali od “Titove ruke” pronašli smo i jedno kome tu, možda i nije mjesto, a radi se o Juraju Špileru osuđenom za ratne zločine, a koji je bio inspiracija za čuveni lik ŠICERA iz filma Salaš u Malom Ritu, piše Telegraf.rs!
Pred Vladu Srbije i njen pregovarački tim prilikom razgovora o članstvu u EU će se u jednom trenutku pojaviti i pitanje poštovanja odluke Savjeta Evrope iz 1997. godine o tome da svaka zemlja koja je imala komunistički režim vlasti nakon Drugog svjetskog rata, a da je pri tome kandidat za punopravno članstvo u EU, mora da osudi zločine komunizma u svojoj zemlji.
Prema toj odluci Savjeta Evrope, pored osude zločina od strane komunističkog režima Srbija će morati da i uvede Dan žrtava komunizma poslije Drugog svjetskog rata, kao što se obilježava i Dan žrtava fašizma.
Srbija je polako krenula u sprovođenje tog “izmirenja”, a Ministarstvo pravde pokrenulo je “Otvorenu knjigu – registar žrtava komisije za tajne grobnice ubijenih poslije 12. septembra 1944. godine”. Sve bi to bilo dobro da se baš u ovoj knjizi ne mogu naći i imena onih koji su osuđeni za najteže ratne zločine, a među njima je i Juraj Špiler, čuveni policajac koji je činio mnoga zlodjela po Banatu.
Naime, tokom njegovog boravka u Novom Sadu, prije Drugog svjetskog rata, on je uspostavio kontakte sa pripadnicima folksodjčera i Kulturbunda. Ova saradnja, bila je naročito vidljiva u vrijeme martovskih i aprilskih događaja 1941. godine, kada je on Njemcima odavao vojne i državne tajne. Početkom aprila 1941. tadašnji upravnik policije Todor Vojnović je napustio Novi Sad, a Špiler je preuzeo njegovu funkciju.
Kada su mađarske okupacione snage 13. aprila ušle i okupirale Novi Sad, odmah sutradan su otpočele progon i ubijanje srpskog stanovništva. Među uhapšenima tada se našao i Juraj Špiler, kao visoki policijski službenik. On je bio osuđen na smrt i izveden na strijeljanje. Pošto je bio samo ranjen, pravio se mrtav i pokušao je da pobjegne, ali je uhvaćen. Na intervenciju folksdojčera pušten je i odveden u bolnicu.
Pošto je kao policijski službenik učestvovao u progonu ustaša, poslije osnivanja Nezavisne Države Hrvatske, ustaše su tražile od Mađara da im isporuče Špilera. Da bih izbjegao izručenje ustašama, Špiler je od folksdojčera dobio potvrdu da je Njemac (iako je bio Hrvat po nacionalnosti). On je tada svoje ime promijenio u Gerog Špiler (njem. Georg Spiller). Na zalaganje njegovih prijatelja folksdojčera, krajem jula je prešao u Veliki Bečkerek, gdje je postavljen za sekretara u Nadleštvu podbana Dunavske banovine za Banat. Ubrzo je postavljen za predstojnika policije u Velikom Bečkereku.
Policijske metode dr Juraja Špilera bile su veoma surove, pa su ih se i mnogi Njemci gnušali. Već u septembru 1941. godine, protiv Špilera je jedan njemački narednik podnio pritužbu krajskomandantu. On je u prijavi opisao sadističko mučenje jednog od uhapšenih komunista prilikom saslušanja (radilo se o Žarku Momirskom). Ove primjedbe samo su uticale da Špiler još više napreduje, pa je februara 1942. godine postavljen za predstojnika Komande javne bezbjednosti za Banat. Špiler je veoma veliku pažnju posvetio obavještajnom radu, stvarajući mrežu obavještajaca. Na osnovu toga on je septembra 1941. otkrio grupu, koju je predvodio komunista Voja Bošnjak i koja je pripremala akciju likvidacije dvojice policajaca iz Bečkreka, a u novembru je uspio da otkrije skoro čitavu organizaciju SKOJ-a u Bečkreku. Oktobra 1941, takođe dojavom uspio je da uhapsi Olgu Petrov. Poslije strašnog mučenja u policiji, kojim je direktno rukovodio Špiler, ona ništa nije otkrila pa je upućena u Banjički logor.
Špiler se tokom vremena oslobađao uticaja svojih pretpostavljenih i direktno se vezivao za Gestapo. On je formirao grupu od 15 dobro obučenih policijskih agenata, koju je nazvao Udarna grupa. Tokom marta 1942. godine u borbi protiv Narodnooslobodilačkog pokreta u južnom Banatu, Špiler je djelovao na području Pančeva. Špiler je tada organizovao akciju i opkolio kuću u kojoj su se nalazili Braca Petrov, njegova sestra Jelisaveta Beba i Stanko Tomić. Odbivši da se predaju, oni su puna tri sata pružali otpor policiji. Braca je u okršaju poginuo, dok su Jelisaveta i Stranko bili ranjeni.
Otkrivanje i likvidacija Žarka Zrenjanina Uče, sekeretara PK KPJ za Vojvodinu, novembra 1942. godine, desili su se gotovo slučajno, uslijed izdajstva jedne žene, ali je i u ovoj akciji učestvovao Špiler.
Pored hapšenja istaknutih komunista, Špiler je rukovodio akcijama čišćenja terena i blokadama naselja u svim krajevima Banata. Februara 1942. godine čitavih 13 dana, od 13. do 25. februara selo Kumane je bilo poprište divljanja njegovih policajaca. Tada je ubijeno i ranjeno 9 partizana, a uhapšeno oko 200 ljudi, pod optužbom da su partizanski jataci. Juna 1943. godine izvršio je dvodnevnu blokadu sela Vojvoda Stepa, Aleksandrovo, Banatsko Karađorđevo i Klarija i uhapsio 44 ljudi. Januara 1944. je izveo četvorodnevnu blokadu sela Višnjićeva i uhapsio 166 ljudi, a u martu je izvršio blokadu Karađorđeva i Aleksandrova i uhapsio 87 ljudi.
Za svoju službu u okupatorskoj policiji Špiler je bio tri puta odlikovan Gvozdenim krstom – najprije Krstom za ratne zasluge (bez mačeva), Krstom za ratne zasluge druge klase sa mačevima i Krstom za ratne zasluge prve klase sa mačevima.
Septembra 1945. godine je bio pozvan na saslušanje i tada je Amerikancima otkrio sve o svojoj policijskoj djelatnosti, u nadi da ga neće izručiti Jugoslaviji, jer se borio protiv komunsita. Potom je bio uhapšen i upućen u internaciju u bivši nacistički logor Dahau. Iako mu je tvrdnja da je Njemac-folksdojčer, 1941. godine spasila glavu, u zarobljeništvu se više nije izjašnjavao kao Njemac. U toku njegovog boravka u Njemačkoj, u Jugoslaviji je Državna komisija za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih pomagača na području Banata organizovala veoma opsežnu akciju prikupljanja podataka i dokaza o mnogobrojnim Špilerovim zločinima. Na osnovu utvrđene odgovornosti, Pokrajinska komisija za Vojvodinu ga je 1. aprila 1946. godine proglasila za ratnog zločinca, a zatim je to 10. maja 1947. godine potvrdila i Državna komisija.
Proces izručenja Juraja Špilera jugoslovenskim vlastima je bio veoma dug i trajao je skoro dvije godine. Prvi zvanični zahtjev za njegovo izručenje podnesen je 7. marta 1946, a prvo saslušavanje sa njim u Dahau je obavljen tek 9. januara 1947. godine. Početkom 1948. godine je isporučen u Jugoslaviju. Suđenje mu je održano od 24. novembra do 2. decembra 1948. godine u Zrenjaninu pred Krivičnim vijećem Vrhovnog suda Autonomne Pokrajine Vojvodine, kojim je predsjedavao sudija Petar Varga. Pored njega, na istom procesu je bilo suđeno još pet lica. Odlukom suda Juraj Špiler je osuđen na kaznu smrti vješanjem, trajni gubitak političkih i građanskih prava i konfiskaciju imovine. Pored njega, na smrt je bio osuđen i Karl Heim, komandant Dojče Manšafta, dok su ostali osuđeni na vremenske kazne. Molba za pomilovanje mu je odbijena 8. aprila 1949. godine i ubrzo potom je pogubljen.
Lik Juraja Špilera, poslužio je kao inspiracija piscu Arsenu Dikliću za lik policijskog agenta Šicera u romanu Salaš u Malom ritu. U istomenom filmu i seriji, reditelja Branka Bauera iz 1975. godine lik Šicera odigrao je veoma uspješno glumac Miodrag Radovanović.
(Telegraf.rs)