Evo kako se Šveđani griju tokom ledenih zima, a ne stižu im astronomski računi za struju i grijanje

S obzirom na to da se svake godine vodi rasprava o cijenama grijanja, koje neprestano rastu, mnoge zanima kakva je situacija sjevernije – tačnije u Švedskoj – i na koje načine građani te zemlje ostvaruju uštede u potrošnji energije i na računima.

Šveđani koriste nekoliko metoda za grijanje i uštedu energije, a među najvažnijima je daljinsko grijanje, koje obuhvata oko 55% domaćinstava i poslovnih zgrada. Ovaj sistem koristi otpadnu toplotu iz industrije i kombinovanih postrojenja za proizvodnju električne i toplotne energije, čime se smanjuje upotreba fosilnih goriva i emisija CO₂. Skoro 90% toplote u tim sistemima dolazi iz obnovljivih izvora ili reciklirane toplote.

U cilju štednje energije, švedski model grijanja se fokusira na energetsku efikasnost zgrada – bolju toplotnu izolaciju i upotrebu toplotnih pumpi, koje proizvode između 20 i 25% energije potrebne za grijanje. Ovim pristupom smanjuje se ukupna potrošnja energije i povećava dugoročna ušteda, piše Open Access Government.

Šveđani su poznati po efikasnosti i održivosti u mnogim segmentima života, uključujući i grijanje. S obzirom na duge i hladne zime, grijanje je neophodno, ali način na koji to rade pokazuje njihovu posvećenost ekološkoj održivosti i štednji energije, prenosi Nova.rs.

Korištenje daljinskog grijanja
Daljinsko grijanje je izuzetno rasprostranjeno u Švedskoj, pokrivajući gotovo 90% zgrada u urbanim područjima. Sistem podrazumijeva centralizovanu proizvodnju toplote koja se putem cijevi distribuira do stambenih i poslovnih objekata.

Kako štede:

Kombinovana proizvodnja toplote i električne energije (CHP): Ova tehnologija omogućava maksimalno iskorištavanje goriva i minimalne gubitke energije.
Korištenje biogoriva: Većina sistema koristi biomasu (drvni otpad, pelete) ili biogas, čime se smanjuju emisije ugljen-dioksida i doprinosi ekološkoj održivosti.

Geotermalna energija
Švedska je svjetski lider u upotrebi geotermalnih pumpi za grijanje. Ove pumpe koriste toplotu iz zemlje, koja tokom cijele godine ostaje stabilna, za grijanje prostora i vode.

Kako štede:

Efikasnost: Geotermalne pumpe troše vrlo malo električne energije, a mogu proizvesti i do četiri puta više toplote nego što same potroše.
Niski operativni troškovi: Iako je početna investicija viša, sistem dugoročno donosi uštedu i do 70% troškova grijanja.

Izolacija i energetska efikasnost zgrada
Zgrade u Švedskoj su izuzetno dobro izolirane, što omogućava stabilnu unutrašnju temperaturu uz minimalne gubitke toplote. Moderna gradnja često podrazumijeva pasivne kuće koje zahtijevaju minimalnu energiju za grijanje i hlađenje.

Kako štede:

Kvalitetna izolacija i prozori: Koriste se troslojni prozori i debeli slojevi termoizolacije.
Pametni sistemi ventilacije: Kuće često imaju ventilacione sisteme s povratom toplote koji recikliraju toplotu iz izduvnog zraka.

Pametna tehnologija i regulacija temperature
Šveđani koriste pametne termostate i sisteme koji automatski podešavaju temperaturu u zavisnosti od vremena, prisutnosti ukućana ili dnevnih navika.

Kako štede:

Pametni termostati: Omogućavaju daljinsku kontrolu i automatsko smanjenje grijanja kada niko nije kod kuće.
Zonirano grijanje: Umjesto grijanja cijele kuće, griju se samo prostorije koje su u upotrebi.

Obnovljivi izvori energije
Pored geotermalnih pumpi, Švedska koristi energiju vjetra i sunca – ne samo za proizvodnju električne energije, već i za grijanje vode i podršku sistemima grijanja.

Kako štede:

Solarni paneli i kolektori: Integrisani sistemi mogu znatno smanjiti ukupnu potrošnju energije.

Subvencije i podrška energetskoj efikasnosti
Švedska vlada aktivno podstiče građane na korištenje energetski efikasnih rješenja kroz subvencije i poreske olakšice za one koji ulažu u obnovljive izvore energije ili unapređuju izolaciju svojih domova.

Kako štede:

Subvencije za obnovljive izvore energije: Vlasnici koji prelaze na solarne ili geotermalne sisteme mogu ostvariti značajne finansijske olakšice.

Da li su Šveđani zadovoljni svojim sistemom grijanja?
Mišljenja su podijeljena. Iako je daljinsko grijanje vrlo efikasno i zasnovano na obnovljivim izvorima, cijene su posljednjih godina porasle. Tokom 2023. prosječna cijena grijanja povećala se za 8%, dok su u nekim opštinama poskupljenja dostigla i 30%.

Ova povećanja izazvala su nezadovoljstvo među korisnicima, naročito jer operateri nemaju potpunu slobodu u formiranju cijena, što dovodi do sporog prilagođavanja tržištu, piše S&B Global.

Ipak, mnogi Šveđani ostaju zadovoljni energetskom efikasnošću i ekološkim benefitima sistema. Uprkos poskupljenjima, daljinsko grijanje ostaje dominantan i ključan način grijanja, posebno u urbanim područjima.