Kako su svjetski kriminalci dolazili do dokumenata BiH?

Krađa identiteta je globalni bezbjednosni problem, a Bosna i Hercegovina nije izuzetak po tom pitanju. Pokazali su to i rezultati posljednjih akcija policijskih agencija u BiH usmjerenih protiv otkrivanja kriminalnih grupa koje su za potrebe kriminalaca, mahom državljana Srbije i Crne Gore, nabavljali dokumente s ukradenim identitetom državljana BiH na osnovu kojih su onda oni dolazili do ličnih karata i putnih isprava.

(Ne)savršeni CIPS

Tako su, pokazaće istrage u ovim slučajevima, lične dokumente Bosne i Hercegovine koristili članovi klana jednog od najvećih narkobosova s ovih prostora Darka Šarića. Otkriveno je to u akciji kodnog naziva "Kruna", koju je MUP RS proveo u junu ove godine, kada je uhapšeno osam osoba. Ono što je bitno istaći jeste da je tada utvrđeno da su kriminalci podatke građana BiH, koji su potrebni za dobijanje dokumenata, nezakonito dobijali u matičnom uredu u Sanskom Mostu, a potom su im na osnovu njih izdavani dokumenti u stanicama javne bezbjednosti u Gradišci i Srpcu. Upravo su se matični uredi, odnosno korumpirani službenici koji su kriminalcima za određeni novčani iznos prodavali rodne listove, odnosno uvjerenja o državljanstvu, pokazali kao najslabija karika od uvođenja savremenog CIPS sistema, za koji se vjerovalo i pompezno najavljivalo da će potpuno onemogućiti zloupotrebe. Istina je da je uvođenjem ovog sistema mogućnost zloupotrebe značajno smanjena u odnosu na ranije vrijeme, kada je to bilo puno jednostavnije i lakše, ali je očigledno da i ovaj sistem ima svojih manjkavosti, a glavni problem je prije svega ljudski faktor. Valja naglasiti i to da su svi dokumenti otkriveni u posljednje vrijeme ustvari bili sasvim ispravni dokumenti, sa tačnim podacima, na kojima je samo fotografija lažna. Utvrđeno je da se radi o ličnim dokumentima osoba koje godinama ne borave u BiH, jer žive u nekoj od stranih zemalja, bez da su dolazili u BiH da izvade nove lične dokumente.

Primjera radi, ukoliko neki građanin u zemlji nije bio 20, 30, 40 godina, taj podatak postoji u matičnom uredu. U pojedinim slučajevima službenici ureda su to znali, te su to i zloupotrijebili na spomenuti način. Sa takvim jednim pasošem nedavno je uhapšen i Branko Sekulović, državljanin BiH i Srbije, a za kojim ta zemlja već devet godina traga zbog sumnje da je počinio trostruko ubistvo. On je uhapšen na graničnom prelazu u Bosanskom Brodu prilikom pokušaja da izađe iz BiH, a kod sebe je imao pasoš izdat na ime Marija Trivana, koji već godinama živi u Australiji. Pravosuđe Srbije za Sekulovićem traga još od 2007. godine zbog ubistva trojice pripadnika takozvanog voždovačkog klana Darka Živkovića, Vladimira Samardžića i Dušana Pejovića. Otkriven je gotovo slučajno, tokom prisluškivanja komunikacija organizovane grupe, kada je posebnim istražnim radnjama utvrđeno da je nepoznata osoba iz Srbije od Bobana Pećanca (koji se, uz Daneta Bikića, sumnjiči da je za 3.000 evra prodavao identitet građana BiH kriminalcima) kupila identitet Marija Trivana. Nakon što su istražitelji otkrili da je Trivanov identitet ukraden, samo se čekalo kada će se i ko pojaviti s njegovim pasošem. Ispostavilo se da se radi o Sekuloviću, kojem je navodno rečeno da se radi o čovjeku koji je poginuo u Australiji. Protiv krađe identiteta građana BiH usmjerena je i nedavna akcija „Papirus“ koju su, u saradnji s Obavještajno-sigurnosnom agencijom BiH (OSA), izveli pripadnici Državne agencije za istrage i zaštitu (SIPA). Akcija usmjerena na razbijanje kriminalne grupe koja se bavila krivotvorenjem isprava i krađom identiteta, rezultirala je hapšenjem deset osoba, dok se za još dvije i dalje traga.

Klan “Amerika“

Istragom je utvrđeno da je ova organizovana kriminalna grupa pribavila lažne dokumente za 36 osoba iz kriminalnog miljea Srbije, Crne Gore i Bugarske. Izrađeno je 36 lažnih identiteta, te isto toliko dokumenata, a ukradena su 42 stvarna identiteta građana BiH. U Srbiji su pronađene dvije laboratorije za izradu dokumenata, koji su plaćani i do 10.000 maraka. Pasoš dobijen na ovaj način imao je vođa mafijaške grupe "Amerika" Zoran Jakšić (57), za kojim je više zemalja tragalo zbog šverca narkotika i više ubistava. On je uhapšen prilikom pokušaja da iz Perua pređe u Ekvador. Iako je imao više od 10 lažnih pasoša i 42 lažna identiteta, uhapšeni Jakšić je prilikom hapšenja kod sebe imao pasoš Bosne i Hercegovine na ime Nikola Marjanović, rođen 12. aprila 1965. godine u Sarajevu. Bosanski pasoš na lažno ime izdat mu je prošle godine u Mostaru. Jakšić slovi za jednog od vođa klana “Amerika”, koja je u Beogradu devedesetih godina potisnula čuveni voždovački klan. O toj grupi policijski dosje postoji još od 1997. godine, kada je na nikad rasvijetljen način nestao njen osnivač Vojislav Raičević, poznat pod nadimkom Voja Amerikanac, okrivljen za više od dvadeset ubistava u Srbiji i Evropi. Bosanskohercegovački pasoš, nabavljen istim kanalima, imao je i nedavno ubijeni vođa navijača beogradskog Partizana Aleksandar Stanković, zvani Sale Mutavi, koji je u blizini beogradskog Centralnog zatvora izrešetan iz BMW-a u pokretu. Motiv ovog ubistva najvjerovatnije je sukob u vezi sa tržištem narkotika. Ubijeni Stanković, ispostaviće se, imao je lažnu ličnu kartu i pasoš BiH na ime Tihomir Ždero. Kao mjesto izdavanja dokumenata navodi se Novo Sarajevo. Iz SIPA-e je ranije potvrđeno da se radi o dokumentima pribavljenim na način koji je bio predmet istrage u akciji "Papirus", te da se u njoj pojavljuje i Stankovićevo ime.

Osim Stankovića, od 2013. godine pasoš BiH dobijen u Mostaru imao je i ubica iz Beograda Nemanja Ivanov. On se krio iza imena Miladin Jakovljević, a zbog duga u poslu s narkoticima u Beogradu je ubio Vladana Veličkovića. I Filip Korać, koji je priveden pa pušten nakon nedavne likvidacije Čede Đokića u Zvorniku također je posjedovao pasoš BiH na ime Saša Medan. Akcija „Papirus“, koja će po svemu sudeći imati svoj nastavak, uslijedila je nakon što su istražitelji SIPA došli do saznanja da se dešavaju stvari slične onim u predmetu CIPS prije osam godina. Tada su trojica prikrivenih istražioca SIPA u Banjoj Luci, Brčkom i Bijeljini izvadili lažne dokumente kako bi ušli u trag kriminalcima koji su se bavili krađom identiteta. Oni su se tada infiltrirali među sumnjivce, a to su bile osobe iz CIPS-a i MUP-a RS, preko kojih su dobili lažne dokumente, koje su platili 1.500 maraka. Među uhapšenim u toj akciji bili su i komandir policijske stanice u Srebrenici, te načelnik krim-policije CJB Bijeljina. Uhapšeno je i pet uposlenika Odjela za javni registar Brčko distrikta angažovanih na izdavanju CIPS-ovih dokumenta. Među onima za koje je tokom te akcije otkriveno da su pribavili dokumete BiH bili su Uglješa Aranitović, kojeg je MUP Srbije označio kao vođu takozvanog šabačkog klana, inače kum srpskog mafijaša Sretena Jocića poznatijeg kao Joca Amsterdam. Aranitović, koji je u međuvremenu ubijen u obračunu srpske mafije, imao je dokumente BiH na ime Siniša Tošić, rođen u Sarajevu, nastanjen u Banjoj Luci, ali i na ime Ivica Komatina, s prebivalištem u Srebrenici.