Hiljade ljudi na maršu za nauku: Šta su bh. vlasti planirale, a nisu uradile - U BiH sve više VISOKIH ŠKOLA, A NAUKE NEMA NI U TRAGOVIMA!

Stotine hiljada ljudi širom svijeta danas je marširalo za nauku. Na svjetski dan planete Zemlje Sarajevo se pridružiloprvom Maršu za nauku čija je inicijativa krenula iz Washingtona. Ovaj globalni događaj počeo je kao rasprava vezana za zabrinutost naučnika te budućnost nauke i naučnog istraživanja pod administracijom novo izabranog američkog predsjednika Donalda Trumpa.

Podršku ovoj inicijativi dali su i učesnici marša u Sarajevu koji su sa transaprentima prohodali od PMF-a do Marin dvora. Samo nekoliko desetina ljudi okupilo se na maršu. To je otvorilo pitanje gdje je Bosna i Hercegovina uopće u svjetskim okvirima kada je ulaganje u nauku i istraživanje u pitanju. Situacija je katastrofalna, ako ne i gora. Prema Strategiji razvoja nauke od 2010. do 2015. u Bosni i Hercegovini koju je prije skoro osam godina izradilo Ministarstvo civilnih poslova, naša zemlja je daleko od evropskog i regionalnog prosjeka. Stvari su još gore kada se zna da niti jedan od ciljeva ovog dokumenta nije provoden, a nove strategije još nema na vidiku.

• Sa izdvajanjem ispod 0.1% bruto domaćeg proizvoda načuni potencijal BiH je prosto neuporediv sa NI potencijalom u drugim evropskim zemljama. Izostanak praćenja statističkih indikatora u ovoj oblasti rezultira da u evropskim statistikama podataka o BiH praktično i nema. Postavljeni cilj ove Strategije je da se u narednih pet godina nivo izdvajanja podigne na 1% bruto domaćeg proizvoda nije lako ostvarljiv ali i to nam tek osigurava intenzitet naučnoistraživačke djelatnosti na kojem su naši neposredni susjedi već danas  - napisano je tada u Strategiji.

Naučnoistraživačku djelatnost u Bosni i Hercegovini, kako je tada zaključeno, karakterizira:

- Manjak osposobljenih i akreditovanih institucija za NIR i mali broj istraživača;

- Nizak nivo i nepovoljna struktura izvora finansiranja – ukupna sredstva za finansiranje nauke su ispod 0,1% BDP, u njima država učestvuje sa preko 80%, poslovni sektor oko 10% te obrazovne institucije i ostali ispod 10%;

- Mala pokretljivost istraživača i njihova velika koncentracija u entitetskim centrima;

- Niska konkurentnost naučnih radova po broju i kvalitetu;

- Nizak stepen transformacije naučnih istraživanja u inovacije i proizvode visoke dodane vrijednosti;

 - Veoma oskudni statistički podaci o naučnoistraživačkim rezultatima po relevantnim međunarodnim standardima i dr.

Kakav je položaj nauke i naučnoistraživačkih organizacija u BiH ilustruje činjenica da do sada nije izvršena ni ona najosnovnija inventura raspoloživih kapaciteta, njihovog pravnog statusa, kadrovske popunjenosti, načina finansiranja i tehničke opremljenosti. Još uvijek su samostalne naučnoistraživačke organizacije prepuštene same sebi, neke su podvrgnute postupku privatizacije bez prethodnog sagledavanja potreba zadržavanja određenog javnog statusa. Plima visokoškolskih institucija proizvela je i određena lobistička ponašanja na štetu specijaliziranih naučnoistraživačkih institucija.

• Jedan od trenutno najuočljivijih pokazatelja inferiornosti naučnoistraživačkog sektora u odnosu na okruženje je malo prisustvo naših naučnih radnika sa međunarodnim naučnim skupovima, njihovo minorno pojavljivanje u periodičnoj u naučnoj literaturi (indeksiranim časopisima), nemogućnost organiziranja jačih naučnih skupova u našoj sredini, skromna ili skoro nikakva publicistička djelatnost, nedostatak časopisa i periodike u bibliotekama i iznad svega vrlo mala zainteresiranost mladih kadrova za postdiplomske studije i doktorska istraživanja (u budućnosti doktorske studije) i rad u naučnoistraživačkoj oblasti – navedno je u Strategiji kojoj je odavnu istekao rok, ali je i nažalost i danas vrlo aktuelna.